Kolekcja: Filtry do kawy

Filtry do kawy to nieodłączny element wielu metod parzenia – od klasycznych ekspresów przelewowych po alternatywne drippery. Odpowiedni filtr zatrzymuje fusy i drobne cząsteczki kawy, pozwalając uzyskać klarowny napar pozbawiony „szumu”. Co więcej, rodzaj filtra istotnie wpływa na smak, aromat i body przygotowanej kawy. 

Wyróżniamy trzy podstawowe rodzaje filtrów do kawy: papierowe, metalowe i tkaninowe (materiałowe). Różnią się mechanizmem działania i tym, jak wpływają na profil smakowy naparu.

Filtry papierowe są najpopularniejsze i powszechnie stosowane w przelewowych metodach parzenia. Wykonane z gęsto splecionej bibuły, skutecznie zatrzymują zarówno fusy, jak i olejki kawowe, dzięki czemu uzyskany napar jest wyjątkowo czysty i klarowny o lekkim, delikatnym body. Brak olejków i zawiesiny sprawia, że nuty jasne i owocowe są bardziej odczuwalne. Z drugiej strony, odfiltrowanie olejków nieco osłabia pełnię aromatu, przez co kawa z filtra papierowego bywa określana jako „czysta” w smaku, ale mniej ciężka. Papierowe filtry wychwytują również związki diterpenowe (kafestol, kahweol) obecne w olejkach kawowych, które mogą podnosić poziom cholesterolu, dlatego kawa filtrowana przez papier jest uznawana za zdrowszą dla osób dbających o cholesterol.

Filtry metalowe (najczęściej stalowe, czasem tytanowe lub pozłacane) są wielorazową alternatywą dla papieru, oferując zupełnie inny profil kawy. Drobna siateczka ze stali nierdzewnej zatrzymuje większe cząstki zmielonej kawy, natomiast przepuszcza naturalne olejki kawowe oraz drobny pyłek do naparu. Kawa zaparzona przez filtr metalowy ma bogatsze body i bardziej wyrazistą teksturę – napar jest pełniejszy, cięższy na języku, czasem z odrobiną osadu na dnie filiżanki. Obecność mikroskopijnych cząstek i tłuszczów sprawia, że aromat również jest intensywniejszy (w olejkach kryje się przecież mnóstwo nut zapachowych, od kwiatowych po orzechowe). Co ciekawe, olejki i drobinki kawy łagodzą odczucie kwasowości. Jeśli lubisz mocniejszy profil naparu i pełne, ciężkie body, filtry metalowe przypadną Ci do gustu.

Filtry wykonane z tkaniny (najczęściej bawełnianej lub lnianej) to rozwiązanie pośrednie między papierem a metalem. Materiał zatrzymuje większość cząstek kawy, nawet te mikroskopijne, jednak tylko częściowo pochłania olejki. W praktyce kawa przefiltrowana przez tkaninę jest czysta i pozbawiona osadu jak z filtra papierowego, ale jednocześnie zawiera pewną ilość olejków, które wzbogacają aromat i zwiększają body naparu, który jest bogaty w smaku, o pełniejszym body, lecz nadal klarowny, bez mętności czy „zamglenia”. Kwasowość pozostaje dość wyraźna, ale obecne olejki nieco ją balansują – efekt zależy od konkretnej kawy i gęstości materiału filtra.

Filtry papierowe to proste rozwiązanie, ale i one kryją pewne sekrety. Dotyczą one zarówno rodzaju papieru (bielony czy niebielony), jak i konstrukcji (grubość, struktura).

Kolor filtra papierowego ma znaczenie, bo wynika z procesu produkcji. Białe, bielone filtry poddawane są obróbce chemicznej – wybielaniu za pomocą chloru lub metodą tlenową. Brązowe filtry niebielone to po prostu papier niepoddany wybielaniu. Różnice między nimi są subtelne, ale warte uwagi.

• Wpływ na smak. Główną zaletą filtrów bielonych jest ich neutralność – podczas parzenia oddają mniej „papierowego” posmaku do naparu, bo większość ligniny (substancji nadających papierowi brązowy kolor i zapach) została usunięta w procesie wybielania.
• Ekologia i produkcja. Niebielone filtry uchodzą za bardziej przyjazne środowisku, bo przy ich produkcji unika się chemikaliów związanych z wybielaniem. Bielone filtry wymagają użycia środków chemicznych, jednak wielu producentów używa metod bezchlorowych, a same filtry papierowe – białe czy brązowe – nadają się do kompostowania.

Nie każdy filtr papierowy zachowuje się tak samo – grubość, gęstość i struktura papieru wpływają na szybkość przepływu wody i ekstrakcję kawy. Dodatkowe pół minuty, zanim kawa przeleje się przez filtr, oznacza silniejszą ekstrakcję – napar będzie odrobinę intensywniejszy, pełniejszy w smaku.

Warto wiedzieć, że są także filtry karbowane/teksturowane (ze żłobieniami), które tworzą mikro kanaliki między filtrem a ścianką drippera, ułatwiając przepływ powietrza i wody. Te drobne cechy konstrukcji potrafią wpływać na parzenie: wolniejszy przepływ to dłuższy czas kontaktu wody z kawą, a więc mocniejsza ekstrakcja, i odwrotnie.

Różne metody parzenia wymagają różnych typów filtrów. 

• Dripy przelewowe (np. Hario V60, Chemex, Kalita) – klasyczne metody typu pour-over korzystają z papierowych filtrów o odpowiednim kształcie. V60 to stożkowe filtry papierowe (cienkie, bielone lub nie), Kalita Wave – filtry o płaskim dnie z fałdami, a Chemex – specjalne grube stożkowe filtry (kwadratowe lub okrągłe). Wszystkie filtry są jednorazowe, choć istnieją także alternatywy wielorazowe.
• AeroPress – zaprojektowany z myślą o małych, okrągłych filtrach papierowych. Do każdego AeroPressu dołączany jest zestaw cienkich filtrów o średnicy ~6 cm, które zapewniają czysty napar przy dość krótkim czasie parzenia. Są cieńsze niż filtry Chemexa, dzięki czemu woda przeciska się przez kawę w kilkadziesiąt sekund pod niewielkim ciśnieniem. Wiele osób eksperymentuje jednak z metalowymi filtrami do AeroPress, które pozwalają uzyskać pełniejsze body i więcej aromatu, zachowując jednocześnie krótki czas ekstrakcji charakterystyczny dla tej metody.
• Ekspresy przelewowe (automatyczne) – domowe i profesjonalne ekspresy przelewowe najczęściej korzystają z papierowych filtrów koszykowych o kształcie stożka ściętego (trapezowego). Typowe rozmiary to #2 lub #4 – dopasowane do wielkości zaparzacza. Filtry (białe lub brązowe) wkłada się w plastikowy lub metalowy koszyk ekspresu.
• French Press (zaparzacz tłokowy) – nie wymaga osobnych filtrów papierowych, ponieważ ma wbudowany filtr metalowy. Siatkowy metalowy tłoczek dociska fusy na dno naczynia i oddziela je od naparu. Kawa ma pełne body, ale z drobinkami drobnego osadu, co daje cięższy, rustykalny profil. Należy używać grubo mielonej kawy, aby fusy łatwiej się odfiltrowały, a metalowa siatka nie przepuszczała ich nadmiernie. Po zaparzeniu wystarczy wcisnąć tłok i przelać klarowniejszy napar do filiżanek.
• Cold Brew – przygotowanie zimnej macerowanej kawy również wymaga filtrowania. Najprostszy sposób to użyć gęstego sitka metalowego, filtra materiałowego (tzw. coffee sock) albo po prostu papierowego filtra od ekspresu.
• Kawa w saszetkach (drip bag) – to sprytne rozwiązanie dla kawoszy w podróży lub osób zabieganych. Drip bag to jednorazowy filtr z porcją zmielonej kawy, który rozkłada się na kubku. Wystarczy zalać go gorącą wodą i gotowe. Saszetki działają jak mini dripper – mają uchwyty zakładane na brzeg kubka i wbudowany filtr papierowy wypełniony ~10 gramami kawy.

• Przepłucz filtr przed użyciem. Dzięki temu usuniesz pył papierowy lub ewentualne posmaki po produkcji. Przy okazji przepłukiwania ogrzejesz naczynie (dripper lub dzbanek), co pomoże utrzymać właściwą temperaturę parzenia.
• Dobierz właściwy rozmiar i kształt filtra. Upewnij się, że używasz filtra dedykowanego do Twojego urządzenia. Filtry mają różne rozmiary oraz kształty . Zbyt mały filtr przepełni się fusami, a źle dopasowany kształt będzie skutkować przeciekaniem. Przed parzeniem poprawnie ułóż filtr – w dripperach stożkowych często należy zagiąć zgrzewane krawędzie, aby dobrze przylegał. W ekspresach upewnij się, że filtr leży równo w koszyku.
• Dawkowanie i mielenie pod filtr. Pamiętaj, że różne filtry „lubią” różne stopnie mielenia, np. pod papierowe filtry zwykle stosuje się średnio lub średniodrobną zmieloną kawę. Metalowe filtry tolerują nieco drobniejsze mielenie niż papier (woda przejdzie przez większe oczka), ale za drobne mielenie da dużo osadu. 
• Utylizacja lub czyszczenie po użyciu. Po zaparzeniu filtry papierowe wraz z fusami od razu wyrzuć – najlepiej do bioodpadów lub kompostownika, bo to materia organiczna (większość papierowych filtrów jest biodegradowalna). Filtry metalowe i tkaninowe wymagają od razu oczyszczenia, więc wysyp fusy (też można je zebrać na kompost), a następnie dokładnie umyj filtr. Metalowy filtr opłucz pod bieżącą wodą, możesz delikatnie wyszorować miękką szczoteczką z odrobiną płynu do naczyń, aby usunąć osad z olejków. Filtr tkaninowy po każdym użyciu wypłucz bardzo starannie w gorącej wodzie, aż ta będzie czysta. 

Pamiętaj, dobór filtra to kwestia indywidualnych preferencji. Każdy typ ma swoje mocne strony. Warto spróbować różnych opcji, a nawet eksperymentować. Dzięki temu odkryjesz, co najbardziej odpowiada Twojemu podniebieniu. Niezależnie od wyboru, właściwe użycie filtra i dbałość o jego czystość zagwarantują pyszną kawę w filiżance.