Kawa na czczo czy po śniadaniu – czy pora picia kawy ma znaczenie?

Poranna kawa to rytuał dla milionów ludzi na całym świecie. Dla jednych to pierwszy łyk energii jeszcze przed śniadaniem, dla innych – dopełnienie porannego posiłku. Czy pora picia kawy ma wpływ na nasze samopoczucie i zdrowie? Jakie są różnice między filiżanką na czczo a tą wypitą po jedzeniu? W tym artykule przyglądamy się badaniom, opiniom ekspertów i kulturowym zwyczajom, aby pomóc Ci wybrać najlepszy moment na kawę. W JAVA Coffee Roasters wierzymy, że świadome picie kawy to nie tylko smak, ale i codzienny rytuał, który warto dopasować do siebie.

Spis treści

• Kawa na czczo – jak wpływa na organizm?
• Kiedy najlepiej pić kawę rano?
• Najczęściej zadawane pytania o kawę na czczo

Kawa na czczo – jak wpływa na organizm?

Poranne sięgnięcie po filiżankę kawy jeszcze przed śniadaniem to nawyk, który dla wielu stał się nieodłącznym elementem startu w nowy dzień. Szybki „kop kofeinowy” pomaga się obudzić, poprawia koncentrację i daje poczucie gotowości do działania. Ale co dzieje się w organizmie, gdy wypijamy kawę na pusty żołądek? Czy faktycznie dostarcza energii, czy może zaburza naturalny rytm hormonalny i trawienny? W tej części przyglądamy się wpływowi porannej kawy na ciało – od poziomu energii i metabolizmu, po pracę układu pokarmowego i reakcję hormonalną.

Wpływ kawy na metabolizm i poziom energii

Kofeina zawarta w kawie jest znanym stymulantem o wielokierunkowym działaniu. Po wypiciu małej czarnej czujemy się mniej zmęczeni i bardziej pobudzeni, ponieważ substancja blokuje receptory adenozyny w mózgu, zmniejszając uczucie senności [1]. Kawa, szczególnie ta z wysoką zawartością kofeiny, przyspiesza też metabolizm [1, 2], dając szybki zastrzyk energii oraz poprawiając koncentrację. Znana jest także z tego, że poprawia wydolność fizyczną. Kofeina zwiększa wytrzymałość, siłę mięśniową i opóźnia wystąpienie zmęczenia podczas ćwiczeń [2]. Efekt ten jest na tyle wyraźny, że kofeinę często traktuje się jako naturalny „pre-workout”.

Przeczytaj także: Dlaczego warto wypić kawę przed treningiem – 5 powodów!

W kontekście porannego pobudzenia ważny jest moment, w którym sięgamy po kawę – przed czy po posiłku. Gdy pijemy ją na pusty żołądek, kofeina szybciej się wchłania i osiąga wyższe stężenie we krwi w krótszym czasie. To właśnie dlatego wiele osób odczuwa intensywny „kop” kofeinowy już po kilku minutach. Dla niektórych to idealny sposób na dynamiczne rozpoczęcie dnia. Z drugiej strony, tak gwałtowny efekt może też prowadzić do nieprzyjemnych objawów, np. drżenie rąk, niepokój czy uczucie rozbicia – zwłaszcza u osób wrażliwych na działanie kofeiny. Picie kawy po śniadaniu łagodzi te reakcje – obecność jedzenia w żołądku spowalnia jej wchłanianie, dzięki czemu działa wolniej i mniej gwałtowne. Choć efekt przychodzi z opóźnieniem, może utrzymywać się dłużej i zapewniać łagodniejsze, ale równie skuteczne pobudzenie.

Czy wiesz, że… Badania potwierdzają, że kawa wypita rano może przyspieszyć metabolizm o około 10% [2]. Kofeina stymuluje układ nerwowy, co przyspiesza procesy trawienne, przez co mała czarna jest popularnym napojem wśród osób dbających o wagę.

Czy kawa na pusty żołądek podrażnia?

Chociaż często słyszy się, że kawa na czczo może podrażniać żołądek, aktualne badania pokazują, że u większości zdrowych osób nie powoduje ona istotnych problemów trawiennych [3]. Rzeczywiście, kofeina może zwiększać wydzielanie kwasu żołądkowego, ale ten efekt jest naturalny i przejściowy, a u osób regularnie pijących kawę organizm szybko się do niego adaptuje. Wrażliwość na kawę to kwestia indywidualna – jeśli po porannej filiżance pojawia się uczucie dyskomfortu, warto spróbować wypić ją po śniadaniu i obserwować reakcję organizmu. Więcej na ten temat piszemy w naszym osobnym artykule: Czy kawa jest zdrowa? Potwierdzamy fakty i obalamy mity!

Kofeina, kortyzol i cukier – co dzieje się w organizmie po pierwszej filiżance?

Poranna kawa ma wiele zalet, ale warto wiedzieć, jak dokładnie wpływa na nasz organizm – zwłaszcza na poziom kortyzolu i glukozy we krwi. Kortyzol (nazywany hormonem stresu) naturalnie osiąga szczyt zaraz po przebudzeniu – 30–45 minut po wstaniu [4]. Wysoki poranny kortyzol to fizjologiczny sposób organizmu na dobudzenie nas. Kortyzol sprzyja uwalnianiu glukozy do krwi, dając „zapas energii” na start dnia.  Stąd wzięła się obawa, że picie kawy od razu po przebudzeniu (gdy kortyzol już i tak jest wysoki) może prowadzić do niezdrowo wysokich stężeń tego hormonu?

Kiedy sięgamy o poranku po filiżankę kawy, zwłaszcza na czczo, poziom kortyzolu może chwilowo wzrosnąć jeszcze bardziej, ale spokojnie, nie jest to powód do niepokoju. U osób, które piją kawę regularnie, organizm się do tego przyzwyczaja i reakcja hormonalna jest znacznie łagodniejsza. Dla większości z nas nie stanowi to żadnego zagrożenia dla zdrowia i powinniśmy traktować ten fakt, jako ciekawostkę, jak działa nasz wewnętrzny „system rozruchowy”.

Ciekawsze rzeczy dzieją się w kontekście poziomu cukru we krwi. W 2020 roku przeprowadzono głośne badanie na Uniwersytecie w Bath, w którym sprawdzano, jak picie kawy przed śniadaniem, a po źle przespanej nocy wpływa na metabolizm w porównaniu do wypicia kawy po śniadaniu. Efekt? Wyższy poziom glukozy po pierwszym posiłku był aż o 50% wyższy, gdy wcześniej podano kawę [5]. To nie znaczy, że poranna kawa jest zła, ale warto rozważyć kolejność – lepiej najpierw zjeść coś lekkiego, a dopiero potem sięgnąć po małą czarną. Dzięki temu organizm stabilniej zarządza energią i łatwiej utrzymać dobry poziom cukru przez resztę dnia. 

Oczywiście nie trzeba obawiać się porannej kawy – szczególnie jeśli towarzyszy Ci od lat. Ale jeśli po kawie na czczo nie czujesz się komfortowo, koniecznie przeczytaj artykuł: Jakie ziarna są łagodne dla żołądka? Znajdziesz w nim wskazówki, na co zwrócić uwagę przy wyborze kawy, które gatunki i metody palenia są delikatniejsze, a także praktyczne podpowiedzi, jak pić kawę w sposób bardziej przyjazny dla układu trawiennego – bez rezygnowania z jej smaku i porannego rytuału.

Czy wiesz, że... Zamawiasz cappuccino po 11:00? We Włoszech to faux pas! Włoskie śniadanie to szybkie cappuccino z rogalikiem przy barze – na stojąco, bez celebrowania. Kawa z mlekiem uważana jest za napój typowo poranny, a później króluje czyste, mocne espresso – często serwowane po posiłku jako digestivo, czyli wsparcie dla trawienia. To nie tylko kulinarny zwyczaj, ale niemal narodowy rytuał – espresso z rana to tam nieodłączny element dnia.

Kawa po śniadaniu – zdrowsza alternatywa?

Picie kawy po śniadaniu to doskonały sposób na rozpoczęcie dnia z równowagą i pełnią energii. Poniższe zestawienie pomoże Ci szybko porównać najważniejsze różnice między piciem kawy na czczo a po śniadaniu.

 

Czy wiesz, że… W Turcji obowiązuje zasada najpierw śniadanie potem kawa – i to dosłownie! Tradycyjne tureckie śniadanie (kahvaltı) dosłownie znaczy „to, co przed kawą”. Kawa pojawia się dopiero po posiłku, jako element gościnności, relaksu i wspólnego spędzania czasu. Serwowana w maleńkiej filiżance, mocna i aromatyczna, to symbol rozmowy i przyjaźni – według przysłowia: „filiżanka kawy zapewnia 40 lat przyjaźni”.

Kiedy najlepiej pić kawę rano?

Chociaż powiedzenie „najpierw kawa, potem wszystko inne” ma swoje grono wiernych fanów, nauka sugeruje, że chwilowe wstrzymanie się z pierwszą filiżanką może mieć kilka zalet. Jak już wiesz z tego artykułu, tuż po przebudzeniu nasz organizm naturalnie produkuje wysoki poziom kortyzolu – hormonu, który sam w sobie skutecznie nas pobudza. Wypicie kawy w tym momencie nie zaszkodzi, ale… może też nie zadziałać tak spektakularnie, jak liczymy. Z tego powodu dietetycy często rekomendują, aby:

1. odczekać 30–60 minut po przebudzeniu 1 pozwolić ciału obudzić się naturalnie,
2. w tym czasie wypić szklankę wody i zjeść coś lekkiego,
3. dopiero potem sięgnąć po kawę – kiedy kortyzol już delikatnie opadnie, a kofeina przejmie rolę „porannego startera” [6].

Niektóre badania sugerują, że najlepsze okno na kawę dla osób, które wstają około 6.30 to godziny 9:30–11:30 [4, 7] – właśnie wtedy poziom kortyzolu spada po porannym szczycie, a działanie kofeiny będzie wyraźniejsze i bardziej naturalne. A jeśli wybierasz się na trening, zaparz ulubioną kawę 30–60 minut wcześniej, dla maksymalnej wydolności. Pamiętaj jednak, że to tylko sugestie, a nie twarde reguły.

Jedna rzecz, o której warto pamiętać, to pora dnia! Popołudniowa kawa może utrzymywać się w organizmie nawet do 6–8 godzin [3], dlatego zaleca się ostatnią filiżankę wypić najpóźniej o 14:00–15:00, aby nie zakłócać snu.

Czy wiesz, że… Anglia to ojczyzna pierwszych europejskich coffee house’ów – w XVII wieku londyńskie kawiarnie były miejscem debat, spotkań intelektualistów i narodzin biznesu. Dziś poranna kawa w UK częściej kojarzy się z flat white’em na wynos niż z debatą filozoficzną, ale jedno się nie zmieniło – kawa to nieodłączna część dnia, która skutecznie konkuruje nawet z tradycyjną herbatą.

Podsumujmy!

Nie ma jednej idealnej pory na kawę, która sprawdzi się u każdego – i bardzo dobrze! Dla wielu osób filiżanka kawy to coś więcej niż źródło kofeiny – to rytuał, chwila dla siebie, sposób na rozpoczęcie dnia. Jeśli jesteś przyzwyczajony do picia kawy na czczo i czujesz się po niej dobrze – nie musisz niczego zmieniać. Taka pora szczególnie odpowiada osobom, które wcześnie trenują lub nie mają rano apetytu, a kawa pozwala im „wystartować” z energią.

Z kolei jeśli zauważasz, że kawa wypita bez jedzenia powoduje u Ciebie dyskomfort, wahania nastroju albo szybki spadek energii – warto przetestować wariant po śniadaniu lub z lekką przekąską. Dla wielu organizmów będzie to po prostu łagodniejsze i stabilniejsze rozwiązanie, wspierające metabolizm i koncentrację.

Niezależnie od tego, na którą opcję się zdecydujesz – najważniejsze, aby kawa była Twoim sprzymierzeńcem! Zadbaj o to, żeby towarzyszyła Ci w odpowiednim momencie dnia, w sposób, który najlepiej pasuje do Twojego stylu życia. I pamiętaj – świadome wybory to nie zakazy, tylko większy komfort i przyjemność z każdego łyku, a wybierając ofertę JAVA Coffee Roasters zapewnimy Ci pełnię smaku w każdej filiżance, niezależnie od tego, kiedy zdecydujesz się po nią sięgnąć.

Najczęściej zadawane pytania o kawę na czczo

Czy picie kawy na czczo jest szkodliwe dla zdrowia? 

Dla większości zdrowych osób picie kawy na czczo nie jest szkodliwe – to popularny mit, który nie znajduje potwierdzenia w badaniach. Jednak u części osób, zwłaszcza z wrażliwym żołądkiem lub tendencją do refluksu, może powodować dyskomfort jak zgaga, uczucie „kwasu” czy lekkie pieczenie w przełyku. 

Kiedy jest najlepszy czas na wypicie kawy rano?

Z punktu widzenia naszego rytmu dobowego najlepszym momentem na filiżankę kawy jest odczekanie około 30–60 minut po przebudzeniu. Rano organizm naturalnie produkuje wysoki poziom kortyzolu – hormonu, który pobudza i „rozkręca” metabolizm. Z tego względu wielu specjalistów zaleca, aby po obudzeniu najpierw wypić szklankę wody, zjeść coś lekkiego, a dopiero potem sięgnąć po filiżankę kawy. Oczywiście wszystko zależy od Twojego trybu życia.

Jak picie kawy na pusty żołądek wpływa na poziom energii?

Wypicie kawy na czczo rzeczywiście może szybko postawić na nogi – kofeina wchłania się szybciej, osiągając wysokie stężenie we krwi w krótkim czasie. To właśnie dlatego poranna filiżanka daje wiele osobom tak zwany „kop energetyczny”.

Czy kawa po śniadaniu jest lepsza niż przed?

Dla wielu osób – tak, kawa po śniadaniu może być korzystniejszym wyborem. Spożycie posiłku wcześniej sprawia, że kofeina wchłania się wolniej, co prowadzi do stabilnego i łagodnego pobudzenia. To z kolei zmniejsza ryzyko gwałtownego „skoku” energii i późniejszego spadku, który bywa odczuwalny po kawie wypitej na czczo. Warto jednak pamiętać, że nie ma jednej reguły dla wszystkich. 

Źródła

1. Coffee – The Nutrition Source, Harvard T.H. Chan School of Public Health, dostęp: 04.05.2025.
2. Study suggests drinking coffee before exercise may help burn more fat, Medical News Today, dostęp: 04.05.2025.
3. Should You Drink Coffee on an Empty Stomach?, Healthline, dostęp: 04.05.2025.
4. Jennifer B Dowd, Nalini Ranjit, D Phuong Do, Elizabeth A Young, James S House, George A Kaplan, Education and levels of salivary cortisol over the day in U.S. adults, National Library of Medicine, dostęp: 04.05.2025.
5. Drink coffee after breakfast, not before, for better metabolic control, University of Bath, dostęp: 04.05.2025.
6. Is There a Best Time to Drink Your Coffee In the Morning?, Houston Methodist Leading Medicine, dostęp: 04.05.2025.
7. When Is the Best Time to Drink Coffee?, Healthline, dostęp: 04.05.2025.