Napoje roślinne

Wiele osób nie wyobraża sobie porannej kawy bez dodatku mleka, ale rosnąca popularność napojów roślinnych sprawia, że zastanawiamy się nad wyborem – mleko krowie czy roślinne? Czy kawa z napojem owsianym będzie smakować równie dobrze, a może nawet lepiej, niż z tradycyjnym mlekiem? W JAVA Coffee Roasters wierzymy, że dobra kawa to także świadomy wybór dodatków – dlatego przyglądamy się faktom, aby pomóc Ci zdecydować, co dodać do filiżanki małej czarnej, a także szukamy zdrowych alternatyw, które nie będą zmieniać smaku kawy.

Spis treści:

• Dlaczego coraz więcej kawoszy wybiera napoje roślinne?
• Mleko krowie vs napoje roślinne – porównanie wartości odżywczych
• Jak napoje roślinne sprawdzają się w kawie?
• Jak łączyć napoje roślinne z kawą? (food pairing)
• Kawa JAVA Coffee Roasters a napoje roślinne – jakościowa baza to podstawa
• Najczęściej zadawane pytania o kawę z napojami roślinnymi

Dlaczego coraz więcej kawoszy wybiera napoje roślinne?

Jeszcze kilka lat temu napoje roślinne kojarzyły się głównie z dietą wegańską lub alergiami pokarmowymi. Dziś to pełnoprawna alternatywa dla mleka krowiego, coraz częściej obecna zarówno w kawiarniach specialty, jak i domowych kuchniach. Skąd ten trend? Odpowiedź tkwi w połączeniu zdrowia, smaku, wartości etycznych i… ciekawości.

Czym jest jednak napój roślinny? Zgodnie z definicją to płynne produkty spożywcze pochodzące z różnych roślin, np. soja, migdały, ryż, owies czy orzechy. Wyróżniają się wodnistą konsystencją i często są wzbogacane dodatkowymi witaminami i minerałami. Chociaż potocznie nazywane są „mlekiem roślinnym”, zgodnie z przepisami prawnymi obowiązującymi w wielu krajach, termin „mleko” odnosi się wyłącznie do produktu pochodzenia zwierzęcego.

Obecnie obserwujemy dynamiczny wzrost popularności roślinnych zamienników mleka w kawiarniach i w domach. Wiele lokali w Polsce deklaruje wzrost zamówień kaw z mlekiem roślinnym. Oznacza to, że napoje roślinne stają się mainstreamem.

Czy wiesz, że… Historia napojów roślinnych sięga daleko wstecz. Pierwsza wzmianka pojawiła się w książce z 1226 roku zatytułowanej „Kitabh al-tabikh”, gdzie mowa była o mleku migdałowym. 

Zdrowie i dobre samopoczucie

Coraz więcej osób zauważa, że kawa z dodatkiem mleka krowiego nie zawsze dobrze wpływa na ich organizm – powoduje uczucie ciężkości, wzdęcia czy dyskomfort żołądkowy. Nietolerancja laktozy, alergie na białko mleka czy po prostu większa wrażliwość na produkty mleczne to jedne z najczęstszych powodów zmiany nawyków. W takich przypadkach napoje roślinne stają się naturalną alternatywą – łagodniejsze dla układu pokarmowego, a przy tym łatwo dostępne i różnorodne.

Jeśli interesuje Cię temat łagodniejszego działania kawy na żołądek, sprawdź również nasz artykuł Kawa łagodna dla żołądka – jakie ziarna wybrać?

Świadome wybory – etyka i styl życia

Rosnąca popularność diet roślinnych sprawia, że wiele osób ogranicza spożycie produktów odzwierzęcych – z powodów zdrowotnych, etycznych lub klimatycznych. Wegańskie, wegetariańskie lub fleksitariańskie podejście do jedzenia staje się standardem, a wybór napoju owsianego czy sojowego do kawy to prosty sposób na codzienne wsparcie zrównoważonego stylu życia – bez rezygnacji z przyjemności picia kawy.

Napoje roślinne nie tylko zyskały na dostępności – przede wszystkim zyskały na jakości. Dzisiejsze wersje baristyczne są kremowe, delikatne i idealnie komponują się z espresso. To już nie tylko konieczność dla alergików, ale modny wybór smakoszy.

Czy wiesz, że… Jakość i smak napojów roślinnych znacząco się poprawiły w ostatnich latach, m.in. dzięki wersjom „Barista” (dedykowanym do kawy). Dobrze dobrany napój roślinny potrafi dorównać, a czasem nawet przewyższyć tradycyjne mleko pod względem smaku w kawie. 

Twój wybór a środowisko – mała zmiana, duży efekt?

Chociaż wybór mleka do kawy wydaje się osobistą sprawą smaku i przyzwyczajeń, ma też szerszy kontekst – środowiskowy. Napoje roślinne, poza walorami zdrowotnymi i smakowymi, mają również mniejszy wpływ na naszą planetę. A to kolejny powód, aby choć od czasu do czasu sięgnąć po owsiane latte.

• Hodowla bydła wiąże się ze znaczącą emisją gazów cieplarnianych, w tym metanu – jednego z najbardziej szkodliwych dla klimatu. Produkcja 1 litra mleka krowiego to średnio aż 3,2 kg CO₂, podczas gdy napój owsiany to ok. 0,9 kg CO₂, a sojowy ~1,0 kg. Różnica jest więc trzykrotna na korzyść roślinnych alternatyw.
• Aby wyprodukować litr mleka krowiego, potrzeba średnio ponad 600 litrów wody – głównie na paszę. Dla porównania nawet najbardziej „wodochłonne” mleko migdałowe pochłania ok. 370 litrów, a owies i soja znacznie mniej. Produkcja napojów roślinnych wymaga również dużo mniej powierzchni uprawnej, co ma znaczenie w kontekście zmian klimatycznych i zrównoważonego rolnictwa.

Warto wiedzieć! Produkcja jednej roślinnej latte może oszczędzić tyle wody, co krótki prysznic, a to tylko jedna filiżanka dziennie.

Oczywiście nie chodzi o to, aby całkowicie rezygnować z mleka krowiego, jeśli je lubisz. Ale każda zamiana na napój roślinny, nawet od czasu do czasu, to krok w stronę bardziej świadomego stylu życia. Oczywiście roślinna produkcja też pozostawia swój ślad, np. migdały wymagają sporo wody, ale ogólny konsensus naukowy jest jasny – każda roślinna alternatywa oznacza mniejsze obciążenie dla środowiska. Może więc Twoja poranna kawa to nie tylko przyjemność, ale i dobry gest dla planety?

Czy wiesz, że… Produkcja Sproud™ generuje o połowę mniejszy ślad węglowy niż mleko krowie, a uprawa grochu wymaga pięciokrotnie mniej wody niż hodowla bydła mlecznego. Dodatkowo groch jako roślina wiążąca azot w glebie wspiera bioróżnorodność i przyczynia się do jej regeneracji. Sproud™ jako pierwsza firma spożywcza na świecie uzyskała weryfikację zgodności z normą ISO 26000, potwierdzając swoje zaangażowanie w zrównoważony rozwój i odpowiedzialność społeczną.

Mleko krowie vs napoje roślinne – porównanie wartości odżywczych

Wybierając, co dodać do ulubionej kawy – mleko krowie czy napój roślinny – wielu z nas kieruje się nie tylko smakiem, ale również wartościami odżywczymi. 

Białko, tłuszcz i cukry – co znajdziemy w filiżance?

Mleko krowie dostarcza ponad 3 g białka na 100 ml oraz około 5 g naturalnego cukru – laktozy. To źródło wapnia, witamin B2, B12 i D, chociaż u części osób może powodować nietolerancję pokarmową i problemy z trawieniem.

Napoje roślinne różnią się między sobą, np. napój grochowy wyróżnia się równie wysoką zawartością białka co mleko krowie (często przekraczającą 3 g/100 ml). Dla porównania napój sojowy zawiera nieco mniej białka niż mleko krowie (~3 g/100 ml), więc jest również dobrym zamiennikiem dla osób na diecie roślinnej. Z kolei napój migdałowy czy ryżowy mają zwykle mniej niż 1 g białka na 100 ml.

Warto zaznaczyć, że wiele napojów roślinnych dostępnych w sklepach jest wzbogacanych w wapń, witaminę D i B12, więc skład mineralny dorównuje mleku krowiemu. Mimo to należy pamiętać, że przyswajalność wapnia z napojów roślinnych bywa niższa – organizm przyswaja ok. 30% wapnia z mleka krowiego i ok. 20% z produktów roślinnych. W praktyce oznacza to, że warto wypić nieco więcej napoju roślinnego, aby uzyskać podobną ilość.

Tłuszcze i kalorie – lekkość bez kompromisów?

Mleko krowie zawiera tłuszcze nasycone i dostarcza około 45 kcal na 100 ml (dla wersji 1%). Tymczasem najczęściej wybierane napoje roślinne, szczególnie w wersjach niesłodzonych, wypadają znacznie lżej:

• napój migdałowy: ~25 kcal / 100 ml,
• napój owsiany: ~33 kcal / 100 ml,
• napój sojowy: ~41 kcal / 100 ml,
• napój grochowy: ~29 kcal / 100 ml.

Kaloryczność napojów roślinnych może się różnić w zależności od producenta, składu oraz dodatków takich jak cukry czy oleje. Dla osób dbających o kaloryczność diety, istotne jest dokładne czytanie etykiet, aby wybrać produkt najlepiej odpowiadający indywidualnym potrzebom.

Większość tłuszczów w napojach roślinnych to tłuszcze nienasycone, korzystne dla zdrowia serca. Dodatkowo, wybierając niesłodzone wersje, możesz znacząco ograniczyć ilość cukru w diecie – co jest szczególnie istotne w codziennej kawie.

Przeczytaj także: Dlaczego warto wypić kawę przed treningiem!

Naturalna laktoza czy cukier dodany?

To, co różni mleko krowie od napojów roślinnych, to obecność naturalnych vs dodanych cukrów. Laktoza, naturalny cukier mleczny, występuje w mleku krowim w ilości około 5 g/100 ml. Napoje roślinne często są dostępne w dwóch wersjach – słodzonych (z dodatkiem cukru trzcinowego, syropów) i niesłodzonych (0–0,5 g cukru/100 ml).

Nasza wskazówka! Zawsze czytaj etykiety. Dobre napoje do kawy powinny być niesłodzone – dzięki temu nie tylko ograniczysz cukier w diecie, ale i lepiej poczujesz smak kawy!

Witaminy i składniki mineralne – czy roślinne są pełnowartościowe?

Mleko krowie naturalnie zawiera wapń oraz witaminy B2, B12 i D. W napojach roślinnych są one zwykle dodawane w procesie produkcji, tzw. fortyfikacja. Dzięki temu napój owsiany lub sojowy z oznaczeniem „+Ca +B12 +D” będzie równie dobrym źródłem mikroelementów, co klasyczne mleko. To szczególnie ważna informacja dla wegan – pozwala na uzupełnienie diety bez konieczności suplementacji.

Czy wiesz, że… Unia Europejska zabrania używania słowa „mleko” w odniesieniu do napojów roślinnych? Zgodnie z unijnymi przepisami, „mleko” to termin zarezerwowany wyłącznie dla produktów pochodzenia zwierzęcego. Dlatego na opakowaniach znajdziemy „napój sojowy” czy „napój owsiany”, mimo że potocznie i tak mówimy „mleko roślinne” i to jest jak najbardziej OK.

Porównanie wartości odżywczych napojów roślinnych i mleka krowiego (na 100 ml) – podsumowanie

Jeśli nadal zastanawiasz się, który napój roślinny najlepiej odpowiada Twoim potrzebom żywieniowym, poniższe podsumowanie pomoże Ci porównać podstawowe wartości odżywcze napojów roślinnych z tradycyjnym mlekiem krowim. W tabeli uwzględniono m.in. kaloryczność, zawartość białka, tłuszczu, węglowodanów, błonnika oraz cukrów. Dzięki temu łatwiej będzie Ci wybrać produkt najlepiej dopasowany do Twojej diety – czy szukasz źródła białka, opcji niskokalorycznej, czy napoju z niższą zawartością cukru.