Czy zastanawiasz się, jak kawa wpływa na Twoje zdrowie? A może myślisz czasem nad fenomenem tej czarującej czarnej, aromatycznej cieczy ukochanej przez tak wielu? Kawa – napój, który budzi nas do życia każdego ranka, towarzyszy nam w trudnych chwilach i wprowadza tak pożądany rytm i porządek w trakcie każdego dnia. Czy wiesz, że ten napój ma do zaoferowania znacznie więcej niż smak, aromat, rytuał porządkujący dzień i kofeinowy kopniaczek? Same te kwestie to już dużo, a jest tego znacznie więcej. Zapinaj pasy i przygotuj się na podróż, dzięki której spojrzysz na kawę w innym wymiarze!
W tym artykule przyjrzymy się zaletom i wadom picia kawy, oddzielimy fakty od mitów i sprawdzimy, co nauka mówi na temat kawa a zdrowie. W JAVA Coffee wierzymy, że świadome, delektowanie się kawą – zwłaszcza wysokiej jakości Arabiką – może być częścią zdrowego stylu życia. Zapraszamy do lektury, w której odkryjesz właściwości kawy dla zdrowia poparte badaniami oraz praktyczne wskazówki dla miłośników małej czarnej.
Spis treści:
- Czy picie kawy jest zdrowe?
- Jakie składniki cenne dla organizmu zawiera kawa?
- Kofeina – działanie i bezpieczna dawka
- Ile kawy dziennie pić?
- Fakty i mity dotyczące negatywnych skutków picia kawy.
- Najczęściej zadawane pytania o wpływ kawy na zdrowie.
Czy picie kawy jest zdrowe?
Wiele osób zazwyczaj nie zastanawia się nad tym, czy kawa wpływa na ich zdrowie i jeśli tak, to w jaki sposób. Jest to przyjemny codzienny rytuał, który przede wszystkim ma pobudzać. Zamknij jednak na moment oczy i wyobraź sobie pierwszy poranny łyk świeżo zaparzonej kawy. Czujesz ten intensywny aromat, który unosi się dookoła w powietrzu? To jak magiczna melodia, która rozbrzmiewa w Twoich nozdrzach, wdziera się do mózgu i sprawia, że trybiki zaczynają trybić. Mamy to – można zaczynać dzień. Świat dźwięków, aromatów, wszelkich bodźców wreszcie wydaje się jakiś bardziej przystępny. Tak, ta pierwsza filiżanka kawy może zdziałać cuda.
Kawa dla wielu osób nie jest tylko napojem – to prawdziwa ceremonia, rytuał, moment, który oznacza początek nowego dnia lub chwilę wytchnienia, moment dla siebie w trakcie nerwowego dnia. Dlaczego? Bo kawa to moc! To właśnie ona przywraca nam energię, ożywiając nasze zmysły po nocy i kolejny raz po ciężkim dniu pracy. Ale czy wiesz, że ten magiczny czarny napój ma także znaczenie dla Twojego zdrowia?
Być może dla wielu osób jest to całkiem zaskakująca informacja, ale kawa to nie tylko kofeina, która pobudza umysł i ciało. Wbrew poglądom, jeszcze nie tak dawno uznawanym za jedyne słuszne, stanowiącym, że kawę należy dozować bardzo oszczędnie, wiele najnowszych studiów wskazuje, że kawa to tak naprawdę zawiera wiele substancji odżywczych i przeciwutleniaczy, które działają na zdrowy organizm niemal jak eliksir młodości. Kontrolowane spożycie kawy daje zaskakująco wiele pozytywnych efektów dla zdrowia. Kluczem jest tutaj umiar – większość badań wykazuje korzyści przy umiarkowanym piciu kawy przez zdrowe osoby, czyli zwykle 2–4 filiżankach dziennie, ale pamiętaj, że w przypadku zdiagnozowanych chorób i leków przyjmowanych na stałe, warto skonsultować się ze specjalistą.
Kawa a zdrowe serce
Temat kawa a zdrowie serca budzi wiele emocji – czy kofeina nie przeciąża serca? Czy kawa nie prowadzi do zawału? Na szczęście, aktualne badania są dla kawoszy uspokajające. Umiarkowane picie kawy nie szkodzi sercu u zdrowych osób, a nawet przynosi korzyści.
Wcześniejsze obawy dotyczyły głównie wpływu kawy na ciśnienie krwi i tętno. Jak wyjaśniliśmy wyżej, umiarkowane ilości kawy nie powodują przewlekłego nadciśnienia. Nie ma też dowodów, aby kawa zwiększała ryzyko zawału serca u osób zdrowych. Co więcej, niektóre opracowania sugerują, że u stałych bywalców kawiarni ryzyko chorób sercowo-naczyniowych jest niższe.
Jak to możliwe, skoro kofeina przyspiesza pracę serca? Otóż kawa to nie tylko kofeina – zawiera też wspomniane antyoksydanty i polifenole, które korzystnie wpływają na naczynia krwionośne. Poprawiają funkcję śródbłonka (wyściółki naczyń), zmniejszają stan zapalny i pomagają utrzymać dobrą elastyczność tętnic [2].
Warto wspomnieć o kwestii kawa a cholesterol, bo to także ważne dla zdrowia serca. Okazuje się, że wpływ kawy na poziom cholesterolu zależy głównie od sposobu parzenia. Kawa filtrowana (przelewowa, z ekspresu przelewowego czy AeroPressu z papierowym filtrem) praktycznie nie podnosi poziomu cholesterolu. Natomiast kawa niefiltrowana – zaparzana po turecku, w tygielku, w kawiarce typu moka czy z French pressu może nieznacznie zwiększać stężenie cholesterolu LDL we krwi [2]. Dzieje się tak za sprawą dwóch związków obecnych w olejkach kawowych – kafestolu i kaweolu, które są wychwytywane przez papierowy filtr, ale przechodzą do naparu przy metodach bez filtra. Jeśli pijesz duże ilości niefiltrowanej kawy, poziom cholesterolu może minimalnie wzrosnąć. Jednak przy umiarkowanych ilościach nie jest to zwykle znaczące zagrożenie. Osobom z wysokim cholesterolem zaleca się po prostu wybierać kawę filtrowaną – to prosty sposób, aby nadal cieszyć się smakiem kawy bez wpływu na profil lipidowy.
Kawa a zdrowie wątroby
Jeśli chodzi o wątrobę, tutaj kawa okazuje się wręcz sprzymierzeńcem. Wiele badań wykazało zdumiewająco silny związek między regularnym piciem kawy a mniejszym ryzykiem chorób wątroby. Dotyczy to zarówno kawy z kofeiną, jak i bezkofeinowej, co sugeruje, że to inne składniki kawy (np. polifenole) odgrywają główną rolę ochronną.
Osoby pijące 2–3 filiżanki kawy dziennie rzadziej chorują na przewlekłe schorzenia wątroby, w tym marskość czy niealkoholowe stłuszczenie wątroby. W badaniach porównujących kawoszy z osobami niepijącymi kawy zaobserwowano, że ryzyko rozwoju marskości wątroby było nawet o 40–80% niższe u tych pierwszych [1]. Co więcej, regularne picie kawy powiązano z mniejszą ilością przypadków podwyższonych poziomów enzymów wątrobowych (ALT, AST) we krwi, a więc zdrowszą, mniej przeciążoną wątrobą.
Najbardziej imponujące są dane dotyczące raka wątroby (HCC) – jednego z najgroźniejszych nowotworów. U osób pijących kawę ryzyko tego raka jest zauważalnie mniejsze. Analizy wykazały, że 2–3 kawy dziennie mogą obniżać ryzyko raka wątroby nawet o ok. 38% [3]. Tak znacząca różnica sugeruje, że kawa ma wyraźny efekt ochronny na komórki wątroby, prawdopodobnie dzięki redukcji stanu zapalnego, poprawie metabolizmu tłuszczów i wpływowi na enzymy detoksykujące.
Jakie składniki cenne dla organizmu zawiera kawa?
Czy wiesz, że kawa zawiera ponad 1000 różnych związków chemicznych, w tym polifenole o silnym działaniu przeciwutleniającym [2]?
 |
 |
Kawa jako źródło przeciwutleniaczy i witamin
Kwas chlorogenowy, kwas ferulowy i kwas kawowy [5] to substancje, które pomagają w zwalczaniu wolnych rodników, które powodują stres oksydacyjny w organizmie i przyspieszają procesy starzenia. Stres oksydacyjny może prowadzić do uszkodzenia komórek i tkanek, co z kolei sprzyja rozwojowi wielu chorób przewlekłych, np. chorób serca, cukrzycy czy niektórych nowotworów [1]. Badania naukowe sugerują, że regularne spożywanie kawy może zmniejszyć ryzyko ich wystąpienia [1].
W każdej filiżance dobrej jakości kawy znajdziemy też cenne składniki odżywcze, m.in. witaminy z grupy B, które odgrywają istotną rolę w metabolizmie energetycznym i funkcjonowaniu układu nerwowego – jedna filiżanka pokrywa kilka procent dziennego zapotrzebowania. Witaminy te, w tym ryboflawina (B2), niacyna (B3) i kwas pantotenowy (B5), wspierają procesy metaboliczne oraz syntezę neurotransmiterów, co przyczynia się do poprawy ogólnego samopoczucia. Dlatego też regularne picie kawy w rozsądnych ilościach może zmniejszać ryzyko depresji dzięki pozytywnemu wpływowi na neuroprzekaźniki w mózgu [1]. Prace naukowe wskazują też na ochronne działanie kawy przed chorobami neurodegeneracyjnymi – u osób ją pijących obserwuje się niższą zapadalność na chorobę Parkinsona i Alzheimera [1].
Kawa jest również źródłem minerałów, w tym magnezu, ale trzeba pamiętać, że nie jest głównym źródłem tego pierwiastka w diecie i nie należy jej tak traktować. Filiżanka dostarcza ok. 7–8 mg magnezu i ~100 mg potasu. Magnez, jak wiemy, odgrywa ważną rolę w wielu procesach fizjologicznych, takich jak regulacja ciśnienia krwi, funkcjonowanie mięśni i nerwów oraz syntezie białek. W kawie znajdziemy też potas. To elektrolit niezbędny do utrzymania równowagi płynów w organizmie oraz do prawidłowego funkcjonowania serca, ale pamiętajmy, że ulubiony napój może też zwiększać wydalanie tego minerału z organizmu, jeśli pijemy go w nadmiarze.
 |
 |
Kawa jako stymulant
Pomyśl o niej jako o swoim sprzymierzeńcu w walce z niekończącymi się listami zadań i codziennymi wyzwaniami. Kofeina zawarta w kawie może pomóc odblokować potencjał Twojego mózgu. Działa jak orzeźwiający zimny prysznic, rozwiewając mglistą senność i poprawiając Twoją koncentrację, pamięć oraz szybkość myślenia. Sprawia, że krew płynie szybciej, a zmysły stają się bardziej wyostrzone
Dlaczego tak się dzieje? Kofeina zawarta w kawie stymuluje ośrodkowy układ nerwowy, dzięki czemu poprawia czujność, koncentrację i czas reakcji. Już jedna filiżanka potrafi rozbudzić umysł, poprawić skupienie i nastrój. Osoby pijące kawę często, ale z umiarem, zauważają także poprawę krótkotrwałej pamięci i ogólnej sprawności umysłowej.
Kawa a szybszy metabolizm
Kofeina przyspiesza metabolizm i zwiększa spalanie tłuszczu w krótkim czasie po wypiciu kawy. Dlatego właśnie ta substancja jest składnikiem suplementów przedtreningowych i preparatów na odchudzanie. Filiżanka małej czarnej wypita przed treningiem dodaje energii i poprawia wydolność fizyczną, pomagając spalić nieco więcej kalorii. Efekt? Picie kawy (bez dodatku cukru i śmietanki) może delikatnie wspierać kontrolę wagi. Nie zapominajmy, że mała czarna bez dodatków praktycznie nie zawiera kalorii.
Czy wiesz, że… Badania obejmujące setki tysięcy osób wykazały, że umiarkowane picie kawy może wiązać się z dłuższym życiem [1]. Innymi słowy, miłośnicy kawy żyją statystycznie nieco dłużej – to kolejny argument, że ulubiona mała czarna (w rozsądnej ilości) może być elementem zdrowego stylu życia.
Warto pamiętać, że najwięcej dobroczynnych składników znajdziemy w świeżo palonej, wysokiej jakości kawie. Jakość ziaren i sposób palenia mają znaczenie – im lepsza kawa, tym więcej zachowuje naturalnych aromatów i prozdrowotnych związków. W JAVA Coffee dbamy o to, aby ziarna były najwyższej próby – stawiamy na 100% Arabikę ze sprawdzonych upraw, paloną z troską o zachowanie jej walorów. Wybierając dobrą kawę, nie tylko cieszysz się bogatszym smakiem, ale i dostarczasz organizmowi więcej korzystnych składników bez zbędnych dodatków.
Kofeina – działanie i bezpieczna dawka
Kofeina to najbardziej znana aktywna substancja w kawie. To dzięki niej po wypiciu espresso czujemy przypływ energii. Jak dokładnie działa kofeina przeczytasz w naszym artykule. Przypominamy, że efekty kofeiny pojawiają się szybko, bo już po około 15–30 minutach od wypicia kawy, a działanie utrzymuje się przez kilka godzin.
Jeśli chodzi o bezpieczną dawkę kofeiny, eksperci przyjmują, że dla zdrowego dorosłego do około 400 mg kofeiny na dobę jest ogólnie bezpieczne. Odpowiada to mniej więcej 4–5 filiżankom parzonej kawy (zakładając ~80–100 mg kofeiny na filiżankę). Oczywiście, mówimy tu o osobach bez problemów zdrowotnych i tych, które nie są nadwrażliwe na tę substancję. Dawkę 400 mg/dzień potwierdziła m.in. Europejska Agencja ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) jako niestwarzającą zagrożenia dla większości ludzi [4]. W praktyce oznacza to, że 3–4 umiarkowanie mocne kawy rozłożone w ciągu dnia powinny mieścić się w granicach bezpieczeństwa.
Trzeba jednak uwzględnić wszystkie źródła kofeiny – nie tylko kawę. Kofeina znajduje się też w herbacie, napojach energetycznych, Coli, kakao czy czekoladzie. Jeśli więc pijesz mocną kawę i dodatkowo energetyk, łatwo możesz przekroczyć zalecane 400 mg. Bezpieczna jednorazowa dawka to około 200 mg – więcej naraz może już wywołać nieprzyjemne objawy (drżenie rąk, kołatanie serca, niepokój).
W przypadku kobiet w ciąży zaleca się większą ostrożność – maksymalnie 150–200 mg kofeiny dziennie (czyli najwyżej 1–2 filiżanki kawy). Kofeina wolniej się metabolizuje w trakcie ciąży i przenika przez łożysko, więc przyszłe mamy powinny ograniczyć kawę do minimum lub wybierać napój bezkofeinowy. Również osoby z nadciśnieniem, arytmią serca czy silną nerwicą muszą skonsultować spożycie kofeiny z lekarzem.
Przeczytaj także: Jak długo działa kofeina? Czas działania kawy i herbaty?
 |
 |
Ile kawy dziennie pić?
Skoro znamy już zalecaną bezpieczną dawkę kofeiny, przełóżmy to na konkretną liczbę filiżanek. Większość badań i zaleceń wskazuje, że 3–5 filiżanek kawy dziennie to optymalna ilość dla dorosłej osoby. Taki przedział uznawany jest za umiarkowane spożycie. Oczywiście, mówimy tu o standardowych filiżankach ~150–200 ml, a nie ogromnych kubkach 400 ml. Ważna jest też moc kawy. Espresso zawiera ok. 60–80 mg kofeiny, a duża filiżanka kawy przelewowej może mieć 120–150 mg. Dlatego 5 espresso to zupełnie inna dawka niż 5 dużych kubków przelewu. Jeśli lubisz mocne doppio lub podwójne latte, może się okazać, że 2–3 takie porcje to już maks na dzień.
W praktyce optymalna ilość zależy od Ciebie. Dla jednych idealne będą 2 filiżanki – rano i po południu, a dla innych trzy lub cztery mniejsze porcje w ciągu dnia. Najważniejsze, aby nie przekraczać swojego poziomu tolerancji. Rozdrażnienie, bezsenność, przyspieszony puls czy niepokój mogą oznaczać, że kawy było za dużo. Wtedy warto zmniejszyć ilość lub sięgnąć po wersję bezkofeinową w drugiej części dnia.
Wskazówka… Staraj się nie wypijać całej dziennej dawki naraz. Lepsze jest rozłożenie kaw w czasie, np. jedna rano, jedna w okolicach południa, a ewentualnie trzecia wczesnym popołudniem. Unikaj picia kawy późnym wieczorem, aby nie zaburzyć nocnego odpoczynku (większość osób powinna odstawić kofeinę na co najmniej 6 godzin przed snem). Jeśli masz ochotę na kawę wieczorem dla smaku czy przyjemności, wybierz kawę bezkofeinową – zachowasz rytuał, a nie dostarczysz pobudzacza.
Przeczytaj także: Najlepsza kawa bezkofeinowa. Jaką kawę wybrać?
Fakty i mity dotyczące negatywnych skutków picia kawy.
Przez lata narosło wiele przekonań na temat rzekomej szkodliwości kawy. Część z nich to jednak mity, które warto sprostować
Kawa wypłukuje magnez z organizmu
Mit, jeśli kontrolujemy ilość pitej kawy. Rzeczywiście, kofeina może nieco zwiększać wydalanie magnezu z moczem tuż po spożyciu, ale efekt ten jest niewielki i krótkotrwały. U zdrowych osób pijących do kilku filiżanek dziennie nie stwierdza się niedoborów magnezu spowodowanych kawą. Co więcej, sama kawa dostarcza magnezu, więc bilans nie jest wcale taki zły. Jeśli dbasz o dietę i odpowiednie nawodnienie, kawa na pewno nie pozbawi Cię tego cennego minerału.
Kawa podnosi ciśnienie krwi i powoduje nadciśnienie
Tutaj prawda jest częściowa. Kofeina w kawie faktycznie może chwilowo podnieść ciśnienie krwi – szczególnie u osób, które piją ją okazjonalnie. Jednak organizm szybko się adaptuje. U regularnych kawoszy efekt ten jest słabszy lub wręcz nie występuje. Badania nie potwierdzają, aby umiarkowane picie kawy prowadziło do przewlekłego nadciśnienia [3]. Innymi słowy, picie kawy a ciśnienie w dłuższej perspektywie, przy 2–4 filiżankach dziennie, nie zwiększa ryzyka rozwoju choroby nadciśnieniowej. Oczywiście osoby już cierpiące na nadciśnienie powinny obserwować swój organizm (kawa może przejściowo przyspieszyć puls czy wywołać kołatanie serca), ale pita z umiarem nie jest uznawana za głównego winowajcę wysokiego ciśnienia.
Kawa odwadnia organizm
To kolejny często powtarzany mit. Prawdą jest, że kofeina ma łagodne działanie moczopędne, ale w przypadku normalnego spożycia kawy efekt ten nie prowadzi do odwodnienia. Po pierwsze, wraz z kawą przyjmujemy wodę – płyn z filiżanki wlicza się do bilansu płynów. Po drugie, u osób pijących kawę regularnie organizm przyzwyczaja się i efekt diuretyczny kofeiny ulega osłabieniu. Filiżanka kawy do śniadania nie sprawi, że nagle zabraknie nam wody w organizmie. Oczywiście warto w ciągu dnia dbać o nawodnienie, ale nie trzeba rezygnować z kawy.
Kawa szkodzi żołądkowi i powoduje wrzody
Wiele osób obawia się, że kawa podrażnia żołądek lub wywołuje zgagę. Faktem jest, że pita na czczo i w dużych ilościach może u wrażliwych osób nasilać dolegliwości ze strony układu pokarmowego, np. refluks czy nadkwasotę. Kwasowość napoju oraz obecność pewnych związków mogą podrażniać błonę śluzową, ale wiele zależy od indywidualnej wrażliwości i rodzaju kawy. Arabica z reguły jest łagodniejsza dla żołądka niż Robusta (ma niższą zawartość kofeiny i mniej gorzkich nut). Także sposób palenia i parzenia ma znaczenie – ciemniej palone ziarna i metody typu cold brew czy przelew (filter coffee) dają napar o niższej kwasowości, łagodniejszy dla układu pokarmowego. Jeśli masz wrażliwy żołądek, nie musisz rezygnować z kawy – warto wybierać wysokiej jakości łagodne ziarna Arabiki i unikać picia małej czarnej na pusty żołądek. Dodatek mleka lub spożywanie kawy do posiłku także pomaga.
Czy wiesz, że… W 2016 roku eksperci Światowej Organizacji Zdrowia zrehabilitowali kawę w kontekście nowotworów? Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) po przeglądzie badań usunęła kawę z listy potencjalnych czynników rakotwórczych [3] Co więcej, wskazano na ochronny wpływ kawy – okazało się, że osoby pijące kawę mają niższe ryzyko raka wątroby i endometrium (błony śluzowej macicy). To pierwszy raz w historii, gdy IARC cofnęła wcześniejszą klasyfikację żywności. Jest to dowód na to, jak mocne były dane świadczące o neutralnym, a nawet korzystnym wpływie kawy na zdrowie.
Sprawdź też, czy wybierając najwyższej jakości kawę, możesz być EKO!
Podsumujmy…
Wszystko ładnie pięknie, ale przesada w żadną stronę nigdy nie jest wskazana. Należy mieć na uwadze, że zbyt namiętna miłość do tego aromatycznego napoju może być zgubna w skutkach. Filiżanka za dużo i trybiki w mózgu się przegrzewają, ręce zaczynają drżeć, a o spaniu też można zapomnieć. Słuchaj swojego ciała i nie próbuj zastępować kawą odpoczynku, snu czy zdrowego odżywiania, bo prędzej czy później zauważysz, że nie jesteś w stanie oszukać swojego organizmu.
Wniosek? Kawa to nie tylko napój – to styl życia, to pasja, to zdrowie! Zadbaj o siebie, sięgając po kubek aromatycznej kawy każdego dnia, wiedząc, że to nie tylko przyjemność dla Twoich zmysłów, ale także inwestycja w Twoje zdrowie i dobre samopoczucie. Czerp z kawy dla ciała i czerp z niej dla ducha.
Świat kawy jest pełen niespodzianek, więc nie wahaj się – dzień po dniu poznawaj jego tajemnice krok po kroku, filiżanka po filiżance. Zapoznaj się z ofertą kaw dostępnych w naszym sklepie. Jesteśmy pewni, że znajdziesz wśród nich coś dla siebie. Masz pytanie? Nie wiesz, którą kawę wybrać? A może chcesz zapisać się na szkolenie, by zgłębić świat kawy pod okiem naszego kawowego trenera Michała? Napisz do nas – chętnie pomożemy.
Przeczytaj także: W tym roku wjeżdżamy w listopad na rowerach!
Najczęściej zadawane pytania o wpływ kawy na zdrowie.
Czy kawa zwiększa cholesterol?
To zależy od sposobu parzenia. Filtrowana kawa (parzona przez papierowy filtr) nie ma istotnego wpływu na poziom cholesterolu. Natomiast kawa niefiltrowana (np. z kafeterki Moka, tygielka czy French pressu) zawiera kafestol i kaweol – związki, które przy dużych ilościach mogą nieco podnieść stężenie „złego” cholesterolu LDL. Dla większości osób nie jest to znaczący efekt, ale jeśli masz wysoki cholesterol, lepiej wybieraj kawę filtrowaną.
Czy kawa odchudza?
Sama w sobie kawa nie jest magicznym środkiem odchudzającym, ale może pośrednio pomagać w odchudzaniu. Kofeina przyspiesza metabolizm i zwiększa spalanie tłuszczu na krótko po spożyciu, a także nieco tłumi apetyt. Dlatego picie czarnej kawy (bez cukru i śmietanki) wspiera redukcję masy ciała jako dodatek do diety i ćwiczeń. Pamiętaj jednak, że bez deficytu kalorycznego sama kawa nie spowoduje spadku wagi – traktuj ją raczej jako wspomagacz niż podstawę odchudzania.
Czy kawa powoduje uzależnienie?
Kawa może prowadzić do łagodnego uzależnienia fizycznego ze względu na zawartość kofeiny, ale nie jest to uzależnienie porównywalne z nikotyną czy alkoholem. Osoby pijące ją regularnie mogą odczuwać lekkie objawy odstawienia, np. ból głowy, zmęczenie czy drażliwość, gdy nagle zrezygnują z napoju. Objawy te zwykle mijają po 1–2 dniach. Umiarkowane picie kawy rzadko prowadzi do silnego uzależnienia. Większość osób jest w stanie ograniczyć lub odstawić kawę bez większych problemów, jeśli zajdzie taka potrzeba. Warto pamiętać, aby nie przekraczać rozsądnych ilości kofeiny, wtedy ryzyko uzależnienia jest naprawdę niewielkie.
Źródła
- Coffee Health Benefits: Diabetes, Heart Health, Liver Cancer and More, Medical News Today, dostęp: 16.03.2025.
- Coffee – The Nutrition Source, Harvard T.H. Chan School of Public Health, dostęp: 16.03.2025.
- IARC: Coffee Does Not Cause Cancer, International Agency for Research on Cancer (WHO) / National Coffee Association USA, 2016, dostęp: 16.03.2025.
- 9 Reasons Why (the Right Amount of) Coffee Is Good for You, Johns Hopkins Medicine, dostęp: 16.03.2025.
- Właściwości przeciwutleniające kwasu kawowego i jego pochodnych, J. Kołodziejczyk-Czepas, M. Szejk, A. Pawlak, H. M. Żbikowksa, ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2015, 3 (100), 5 – 17.
Dowiedz się więcej o: